Foliarz, julka i iksde, czyli słownik polsko-młodzieżowy. Część I

Czym jest slang młodzieżowy? Tego chyba nikomu wyjaśniać nie trzeba. Niezależnie jednak od naukowych definicji różnorodność slangu używanego przez polską młodzież w sieci oraz „w realu” powoduje, że nawet wśród młodych osób może niekiedy występować konieczność wyjaśnienia danego zwrotu. A cóż dopiero mówić o osobach starszych. Spróbujmy więc przetłumaczyć na oficjalny język polski niektóre ze słów obecnych w młodzieżowym slangu. Dziś część pierwsza, pierwsze dziesięć słów.

Julka/julka z Twittera – młoda kobieta (najczęściej uczennica szkoły średniej lub pierwszych lat studiów) zaangażowana w polskie życie publiczne po lewicowo-liberalnej stronie światopoglądowego sporu. Jej aktywność objawia się przede wszystkim poprzez udział w dyskusjach, sporach i kłótniach w mediach społecznościowych, gdzie cechuje się fanatyzmem przekonań oraz agresją w wyrażaniu własnego zdania. Aktywność przedstawicielek tej grupy poza sferą on-line przybrała na sile w trakcie protestów tzw. Strajku Kobiet. Zdaniem niemałej części obserwatorów stereotypowa julka z Twittera swoimi wpisami w social mediach kompromituje siebie oraz własne ideały. Określenie miało szansę zostać Młodzieżowym Słowem Roku PWN, jednak zostało zdyskwalifikowane z powodu negatywnego nacechowania.

Dzban – określenie osoby mało rozgarniętej lub też zasadniczo nie odstającej od społecznej/środowiskowej normy inteligencji, ale w danym momencie zabierającej głos w sprawie, na której się nie zna i prezentującej pogląd całkowicie błędny. Wyrażenie zostało uznane Młodzieżowym Słowem Roku PWN 2018.

Sztos – owo wyrażenie zostało uznane Młodzieżowym Słowem Roku PWN 2016. Oznacza zachwyt, uznanie lub aplauz dla danej rzeczy czy zjawiska. Rzadziej stosuje się je w kontekście kontaktu płciowego lub najwyższej oceny w szkole. Wbrew pozorom nie jest jednak słowem nowym i pojawiło się w polszczyźnie około 100 lat temu przybywając z języka niemieckiego (Stoß), w którym oznacza uderzenie. Przez większą część swojej obecności nad Wisłą słowo było wykorzystywane w półświatku. Gwara młodzieżowa często jednak czerpie ze słów używanych albo przed kilkunastu laty i potem zapomnianymi, albo z wyrazów o mocno ograniczonym wcześniej zasięgu.

xD – słowo, które trudno precyzyjnie zdefiniować. Wyrażenie „iks de” to bowiem emotikona oznaczająca radość, śmiech, zdziwienie (zależnie od kontekstu, sytuacji). Pierwotnie było to rozbawiona twarz przesyłana w sieci za pośrednictwem komunikatorów i zapisywana jako „:D”. Z czasem ewoluowała w „xD” i weszła do języka stając się Młodzieżowym Słowem Roku PWN 2017.

Alternatywka – młoda kobieta charakteryzująca się niecodziennymi zachowaniami i zainteresowaniami. Najczęściej nie identyfikuje się ze zdaniem większości swoich rówieśników w kwestii ubioru, makijażu czy słuchanej muzyki. Niektóre definicje sugerują, że częstym atrybutem alternatywki jest kolczyk w nosie, zafarbowane na jaskrawy kolor włosy i ciemne ubranie. Można spotkać się z opinią, że przeciwwagą dla alternatywki jest konserwatywka, nazywana tak ze względu na przekonania. Mężczyzna o cechach alternatywki nazywany jest alternatorem. Upowszechnienie się postaw kojarzonych z alternatywkami spowodowało, że to, co miało być alternatywne, jest w istocie powszechne i często spotykane.

RiGCz – skrótowiec oznaczający rozum i godność człowieka, a więc cechy, o których zachowanie należy – zgodnie z młodzieżowymi realiami polskiego internetu – mocno dbać. Jego pochodzenie jest trudne do określenia, jednak często wskazuje się na jedną z past (internetowa forma opowiadania), której narrator stawał w obronie obrażanej w sieci postaci św. Jana Pawła II. RiGCz może mieć wiele znaczeń, w tym polityczne. Posiadanie go zwolennicy poszczególnych formacji czy ideologii przypisują niekiedy wybranym liderom opinii publicznej.

Pasta – internetowa opowieść o swobodnej formie opublikowana w sieci jako post, wpis lub komentarz. Zwykle jej autor pozostaje anonimowy (lub znany jest wyłącznie z nicka), a utwór korzysta z wyrażeń typowych dla młodzieżowej polszczyzny funkcjonującej w sieci i może być niezrozumiały dla części odbiorców. Najbardziej znane dzieło tego typu to pasta funkcjonująca pod tytułem „Mój stary to fanatyk wędkarstwa” autorstwa Malcolma XD, która doczekała się ekranizacji z udziałem m.in. Piotra Cyrwusa, Anny Radwan, Mariana Dziędziela, Jana Nowickiego, Dariusza Kowalskiego, Tomasza Schimscheinera i innych czołowych polskich aktorów. Jedną z najważniejszych cech pasty jest jej kopiowanie i rozpowszechnianie przez użytkowników internetu oraz występowanie w nich niekiedy postaci znanych z życia publicznego (np. pewien polityk funkcjonuje jako Jonasz Koran-Mekka, a działacz społeczny i szef jednej z największych fundacji charytatywnych to Jurij Owsienko).

Kuc – negatywne określenie stereotypowego zwolennika partii Janusza Korwin-Mikkego. Tak rozumiany fanatyk „pana z muszką” wszędzie, gdzie to tylko w sieci możliwe, propaguje poglądy oraz wizję świata zgodną z wypowiedziami swojego idola, dążąc do „zmasakrowania” (a więc znokautowania w dyskusji – przynajmniej w oczach innych kuców) „lewaków”, czyli osób o poglądach wszystkich innych niż wyznawane przez kuca. Inne znaczenie młodzieżowego słowa kuc łączy się ze stereotypowymi fanami muzyki metalowej (długie włosy) lub matematykami/informatykami zaniedbującymi – wedle takiej wizji – swój wygląd oraz relacje międzyludzkie.

Foliarz – wyznawca teorii spiskowych i/lub zwolennik pseudonaukowych prób wyjaśniania rzeczywistości. Słowo pochodzi od foliowych czapeczek mających chronić umysły ludzi przed rzekomymi próbami przejęcia nad nimi kontroli przez jakąś złowrogą grupę (jej charakter zależy od poglądów foliarza) przy pomocy promieniowania elektromagnetycznego lub ewentualnie sieci 5G. Słowo foliarz zyskało popularność wraz z upowszechnieniem się w polskim społeczeństwie teorii spiskowych dotyczących pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, jednak zainteresowania takiej osoby mogą wykraczać poza „medycynę alternatywną” i sięgać „ufologii” oraz „paleoastronautyki”.

Szur – wyznawca pseudonauki i teorii spiskowych. Termin zbliżony, a nawet tożsamy ze słowem foliarz. Pochodzi od wyrazu „szurnięty”. W liczbie mnogiej spotyka się wersję szury, ale też szuria – co określa nie tylko licznych szurów, ale też pewien stan umysłu, szeroko rozumiane podejście danej grupy osób (internetowych aktywistów, polityków, dziennikarzy) do określonych spraw. Słowo szur zrobiło karierę – podobnie jak wyrażenie foliarz – na fali rozkwitu popularności nienaukowych poglądów dotyczących COVID-19.

Michał Wałach

Więcej od autora

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Zobacz także

Najnowsze

Powstaje pierwszy Studencki Fundusz Inwestycyjny w Polsce

Pierwszy w Polsce studencki fundusz inwestycyjny zawiązuje się we Wrocławiu. Jakie korzyści przyniesie młodym inwestorom z Pokolenia Z? Przeczytaj o tej innowacyjnej inicjatywie. We Wrocławiu...

Mieszkania dla absolwentów w Białymstoku – przyszłość czy ślepa uliczka?

Nowy program "Mieszkanie dla absolwenta" w Białymstoku oferuje młodym ludziom tanie lokum na start. Czy to sposób na zatrzymanie talentów w mieście? Białystok wprowadza...

Edukacja medialna czyli Alfabet Nowych Mediów na kanale DEM TV

Alfabet Nowych Mediów to kolejny edukacyjny cykl realizowany przez Fundację Edukacji i Mediów (FEiM). Pod kolejnymi literami alfabetu w krótkich filmikach eksperci Fundacji rozwijają...

Matura 2025 – zmiany w egzaminie. Sprawdź, co czeka maturzystów!

Nadchodząca matura 2025 przynosi wiele nowości. Sprawdź, jak te zmiany wpłyną na przyszłych maturzystów. Rok 2025 przynosi istotne zmiany dla uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego....

Ustawa Kamilka: Co się zmienia i jakie pytania rodzi nowe prawo ochrony dzieci?

Wprowadzenie tzw. "Ustawy Kamilka" to odpowiedź na tragedię, która poruszyła całą Polskę. Co dokładnie się zmienia? Jakie obowiązki mają teraz placówki edukacyjne i osoby...

Ogólnopolska Młodzieżowa Akademia Medialna już za półmetkiem. Finałowe zjazdy już w 2025 roku

Za nami już trzy spośród pięciu zaplanowanych zjazdów Ogólnopolskiej Młodzieżowej Akademii Medialnej za nami. Inauguracyjny odbył się w grudniu 2023 roku w Racławicach. Dwa...

Kolejna debata BACG. Sztuczna inteligencja- szanse, zagrożenia, wyzwania

Czy sztuczna inteligencja (AI) stanowi większą szansę czy zagrożenie dla naszej przyszłości? To pytanie, które zadajemy sobie przynajmniej od 2-3 lat. Bez względu na...

„Trzy kobiety. Trzy drogi. Patriotyzm jako misja Uniwersytetu”. Polecamy!

"Trzy kobiety. Trzy drogi. Patriotyzm jako misja Uniwersytetu" to publikacja będąca częścią realizowanego przez Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół UPJPII programu „Z kobietami – patriotkami”...