Jeszcze niedawno pierwszą pracę zazwyczaj podejmowali absolwenci szkół i uczelni. Dziś standardem jest, że uczniowie i studenci godzą aktywność zawodową z nauką. Liczne ulgi i przywileje dla młodych uczących się Polaków sprawia, że częściej sięgają oni po najelastyczniejsze i najkorzystniejsze dla siebie umowy– zlecenie lub dzieło. Ponieważ ani zlecenie, ani dzieło nie regulowane Kodeksem pracy i strony same ustalają warunki współpracy – przedstawiamy kilka istotnych elementów na które należy zwrócić uwagę.
Wszystko na piśmie
Podczas rozmowy rekrutacyjnej i w trakcie negocjacji warunków mogą paść przeróżne obietnice, ale – tak naprawdę pracownik ma prawo tylko do tego, co zostało zapisane w umowie. Zadbanie o to, aby każdy ustalony szczegół znalazł się w treści dokumentu jest najważniejszym obowiązkiem pracownika i nim cokolwiek zostanie podpisane – warto dokładnie przeczytać umowę i sprawdzić, czy znajduje się w niej wszystko to, co strony ustaliły, w tym liczba ustalonych godzin, uzgodnione wynagrodzenie i pozostałe warunki.
Wynagrodzenie
Umowa zlecenie reguluje minimalną stawkę godzinową (w 2021 to 18,30 brutto), takich wymagań nie ma umowa o dzieło. W tej drugiej kwota jest ustalana za całość – dlatego szczególnie tutaj należy zadbać o to, aby wszystkie składniki i wysokość wynagrodzenia zostały ujęte w umowie. Przy każdej podanej stawce warto od razu zaznaczyć, czy jest to kwota netto, czy brutto – w ostatecznym rozliczeniu ma to ogromne znaczenie.
Oprócz samej wysokości wynagrodzenia w umowie powinny się znaleźć informacje w jakim terminie będzie ono płatne i na jaki rachunek bankowy. Wypłata zazwyczaj musi być poprzedzone potwierdzeniem przyjęcia lub prawidłowego wykonania pracy (zlecenia lub dzieła) – dlatego należy ustalić (i zapisać) w jaki sposób ma się to odbywać – zweryfikuj, czy ten proces nie jest zbyt długi (i nie odwleka terminu płatności). Dla bezpieczeństwa warto mieć zapis, że brak zgłoszenia uwag np. do 7 dni uznaje się jako zlecenie/dzieło zaakceptowane w całości.
Zakres obowiązków i odpowiedzialności
Jednym z najważniejszych punktów umowy jest dokładny opis tego, co wchodzi w skład obowiązków pracownika – czasami pojawiają się tam „prace dodatkowe” o których wcześniej nie było mowy. Należy na nie uważać szczególnie przy umowie o dzieło. Nieprecyzyjne ustalenia lub zignorowanie zapisów może w konsekwencji oznaczać zgodę na wykonanie dodatkowych rzeczy w ramach tego samego wynagrodzenia. Ważne jest, aby umowa zawierała jasne zapisy dot. odpowiedzialności za pracę (np. jej jakość, opóźnienia, wykorzystywany sprzęt), okresu na jej poprawki i sposobie przyjęcie poprawek (od tego zazwyczaj zależy termin zapłaty). Niedopilnowanie tych kwestii może spowodować, że pieniądze nie trafią tak szybko na konto bankowe… Dodatkowo – operując terminami „dni” warto wskazać, czy są to dni kalendarzowe, czy robocze. To istotne dla obu stron. Nie warto pozostawiać niedopowiedzeń lub niejasności w kwestii warunków pracy.
Dodatkowe ustalenia
Chociaż umowa zlecenie i o dzieło nie są regulowane w Kodeksie pracy i nie dają takich samych przywilejów jak umowa o pracę, to wcale ich nie wykluczają. Strony mogą zawrzeć w umowie warunki i zasady udzielenia urlopu lub dni wolnych od pracy. Jednym z elementów, który często pojawi się w warunkach współpracy jest też okres wypowiedzenia. Aby żadna ze stron z dnia na dzień nie została na przysłowiowym „lodzie” warto zawszeć w warunkach czas na rezygnację z dalszej współpracy (dotyczy to głównie zlecenia).
Poprawność danych
Najwięcej pojawiających się pomyłek dotyczy…danych osobowych i firmowych. Przed podpisaniem umowy koniecznie zweryfikuj imię, nazwisko, dokładny adres i dane kontaktowe oraz numer rachunku bankowego. Jeśli podasz niepoprawne dane, np. pomylisz się w numerze konta – Twoje pieniądze mogą trafić do kogoś innego. Należy również zweryfikować dane firmy z którą zawieramy umowę – nazwę, adres, NIP oraz to, czy podmiot faktycznie istnieje. Najłatwiej to zrobić na oficjalnych stronach:
https://ekrs.ms.gov.pl/web/wyszukiwarka-krs/strona-glowna/index.html – dla dużych podmiotów i spółek
https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/Ceidg.Public.UI/Search.aspx a – działalności gospodarcze, spółki cywilne
Każda umowa musi być sporządzona w 2 wersjach (po 1 wersji dla każdej ze stron) – przed jej ostatecznym podpisaniem należy zweryfikować, czy są identyczne. I najważniejsze – umowa jest ważna tylko wtedy, gdy została podpisana przez obie strony – tylko wtedy masz gwarancję, że jest ona ważna i wiążąca.
KK