Two Column Images
Left Image
Right Image

Jestem niepełnoletni i chcę pracować. Czy mogę? Sprawdziliśmy zasady zatrudnienia przed osiemnastką

Zacznijmy od odpowiedzi na tytułowe pytanie: tak, możesz! Polskie prawo pozwala bowiem pracować osobom niepełnoletnim. Dorabianie do kieszonkowego wiąże się jednak z szeregiem ograniczeń mających na celu ochronę zdrowia i czasu wolnego młodego człowieka oraz zapewnieniem mu wystarczającej ilości czasu na naukę. Oto najważniejsze informacje związane z pracą przed 18. rokiem życia.

Zgodnie z prawnymi definicjami na umowę o pracę (etat) wolno zatrudnić także pracownika młodocianego – a więc osobę, która ukończyła 15., ale nie przekroczyła 18. roku życia. Dodatkowy warunek to ukończenie co najmniej 8 klas szkoły podstawowej oraz uzyskanie opinii lekarza potwierdzającego, że praca nie stwarza zagrożenia dla zdrowia młodego człowieka. To jednak nie koniec formalnych zawiłości.

Dodatkowe ograniczenia wiążą się z sytuacją bądź to nieukończenia 8 klas bądź też niższym wiekiem. Wtedy w zasadzie w grę wchodzi jedynie zatrudnienie w celu przygotowania do zawodu (nauka zawodu / przyuczenie do wykonywania pracy) i tylko w pewnych warunkach podjęcie się wykonywania prac lekkich. Niekiedy zawarcie umowy wymaga także zgody opiekuna prawnego.

Wbrew pozorom pracować mogą jednak i osoby młodsze – już od 13. roku życia. Dla nich prawo przewidziało umowę zlecenie lub umowę o dzieło. Praca tak młodych osób wiąże się jednak z koniecznością uzyskania zgody rodziców i inspektora pracy, opinii dyrektora szkoły i poradni psychologiczno-pedagogicznej w sprawie braku przeciwwskazań do wykonywania przez nastolatka pracy, orzeczenia lekarza o braku przeciwwskazań oraz dodatkowo konkretnym charakterem pracy. Wolno ją wykonywać tylko dla podmiotu zajmującego się działalnością kulturalną, sportową oraz reklamową.

Ponadto pracownik młodociany do ukończenia 18. roku życia musi się dokształcać. W związku z tym pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy zatrudnionego nastolatka w czasie związanym z udziałem w zajęciach, a czas na edukację wynikający z programu nauczania wpływa na maksymalny czas pracy w tygodniu (w okresie zajęć szkolnych tygodniowy czas pracy nie może przekraczać 12 godzin, a w dniu zajęć mówimy o maksymalnie 2 godzinach pracy). W sumie osoba przed osiemnastką nie możne także pracować ponad 8 godzin na dobę, a osoba przed 16. rokiem życia – ponad 6 godzin. Prawo nie zezwala w tym przypadku również na nadgodziny oraz pracę w nocy (tj. od 22 do 6 u osób po 15. roku życia, zaś u młodszych: od 20 do 6). Niepełnoletni pracownik ma ponadto prawo do cotygodniowego odpoczynku w czasie co najmniej 48 godzin, a ów okres powinien obejmować niedzielę.

Pracownik młodociany zatrudniony na etat podlega takim samym ubezpieczeniom społecznym jak i inni pracownicy. Ma ponadto prawo do urlopu: 12 dni roboczych wolnego po 6 miesiącach pracy, które po roku zatrudnienia urasta do 26 dni. Wraz z rozpoczęciem roku, w którym pracownik uzyska pełnoletność, przysługuje mu już natomiast „standardowe” 20 dni. Zatrudniony nastolatek może jednak wnioskować o urlop zaliczkowy w związku ze szkolnymi feriami.

Prawo precyzyjnie reguluje także minimalne zarobki osób małoletnich w trakcie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy (wbrew pozorom są to dwie odmienne sytuacje). Pensję oblicza się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Takie dane publikuje co 3 miesiące Główny Urząd Statystyczny. W I roku nauki zawodu młodemu człowiekowi przysługuje co najmniej 5 proc. wynagrodzenia bazowego, w kolejny roku 6 proc., a potem 7 proc. Z kolei w czasie przyuczenia do wykonywania pracy (z definicji krótszego, bo maksymalnie 6-cio miesięcznego) wynagrodzenie to minimum 4 proc. przeciętnego. W praktyce latem roku 2021 (od 1 czerwca do 31 sierpnia) 4 proc. wynagrodzenia bazowego oznaczało zarobek na poziomie 213,26 zł, 5 proc. – 284,08 zł, 6 proc. – 340,89, a 7 proc. – 397,70.

Praca w trakcie studiów stała się w ostatnich kilkunastu latach niemalże standardem, jednak i zatrudnienie w trakcie szkoły średniej – a może nawet nieco wcześniej – także może stanowić dla młodych ludzi okazję do zarobienia dodatkowych pieniędzy oraz zdobycia doświadczenia potrzebnego w przyszłości na rynku pracy, a nawet wyrobienia takich cech charakteru jak punktualność, sumienność i obowiązkowość. Warto jednak znać proporcje i mierzyć siły na zamiary. Podane wyżej wartości dotyczące maksymalnego czasu pracy są górnym progiem dopuszczonym przez ustawodawcę zważającego na interes młodych pracowników, w tym ich zdrowie i konieczność rozwoju intelektualnego. Niekiedy jednak i taki czas może okazać się zbyt dużym ciężarem, dlatego warto pamiętać, że priorytetem młodych ludzi jest edukacja oraz wszechstronny rozwój, a praca może stanowić jedynie dodatek.

Michał Wałach

Więcej od autora

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Zobacz także

Najnowsze

Kryzys demograficzny w Polsce – Czy uda się zatrzymać katastrofę populacyjną?

Polska zmaga się z narastającym kryzysem demograficznym. W Polsce liczba ludności nieustannie maleje – umiera więcej osób, niż się rodzi. Czy można zatrzymać ten...

Powstaje pierwszy Studencki Fundusz Inwestycyjny w Polsce

Pierwszy w Polsce studencki fundusz inwestycyjny zawiązuje się we Wrocławiu. Jakie korzyści przyniesie młodym inwestorom z Pokolenia Z? Przeczytaj o tej innowacyjnej inicjatywie. We Wrocławiu...

Mieszkania dla absolwentów w Białymstoku – przyszłość czy ślepa uliczka?

Nowy program "Mieszkanie dla absolwenta" w Białymstoku oferuje młodym ludziom tanie lokum na start. Czy to sposób na zatrzymanie talentów w mieście? Białystok wprowadza...

Edukacja medialna czyli Alfabet Nowych Mediów na kanale DEM TV

Alfabet Nowych Mediów to kolejny edukacyjny cykl realizowany przez Fundację Edukacji i Mediów (FEiM). Pod kolejnymi literami alfabetu w krótkich filmikach eksperci Fundacji rozwijają...

Matura 2025 – zmiany w egzaminie. Sprawdź, co czeka maturzystów!

Nadchodząca matura 2025 przynosi wiele nowości. Sprawdź, jak te zmiany wpłyną na przyszłych maturzystów. Rok 2025 przynosi istotne zmiany dla uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego....

Ustawa Kamilka: Co się zmienia i jakie pytania rodzi nowe prawo ochrony dzieci?

Wprowadzenie tzw. "Ustawy Kamilka" to odpowiedź na tragedię, która poruszyła całą Polskę. Co dokładnie się zmienia? Jakie obowiązki mają teraz placówki edukacyjne i osoby...

Ogólnopolska Młodzieżowa Akademia Medialna już za półmetkiem. Finałowe zjazdy już w 2025 roku

Za nami już trzy spośród pięciu zaplanowanych zjazdów Ogólnopolskiej Młodzieżowej Akademii Medialnej za nami. Inauguracyjny odbył się w grudniu 2023 roku w Racławicach. Dwa...

Kolejna debata BACG. Sztuczna inteligencja- szanse, zagrożenia, wyzwania

Czy sztuczna inteligencja (AI) stanowi większą szansę czy zagrożenie dla naszej przyszłości? To pytanie, które zadajemy sobie przynajmniej od 2-3 lat. Bez względu na...