Od dziesięcioleci trwają spory dotyczące poprawności stosowania różnych form językowych w przypadku nazw państw. Do grona krajów objętych tego typu dysputami możemy zaliczyć: Węgry, Białoruś czy Ukrainę, z którą, w związku z agresją rosyjską, wiążą się ostatnio najgłośniejsze spory. Naprzeciw licznym zapytaniom ze strony obywateli wychodzi Rada Języka Polskiego, która wydala oficjalną opinię doradczą dotyczącą sformułowań stosowanych z nazwą „Ukraina”. Rekomendacja RJP wzbudziła ogromne zainteresowanie, o czym świadczy fakt, iż po pewnym czasie od publikacji, strona internetowa Rady padła.
W przestrzeni publicznej możemy się spotkać z odwiecznym sporem pomiędzy zwolennikami stosowania wyrażeń „w Ukrainie” i „do Ukrainy” a preferującymi zwroty „na Ukrainie” i „na Ukrainę”. W ciągu kilku ostatnich miesięcy wspomniany konflikt językowy stał się jeszcze bardziej medialny. Rosyjska agresja doprowadziła do zwiększenia częstotliwości używania wyrażeń dotyczących kraju naszych wschodnich sąsiadów. Idealnie obrazuje to poniższy wykres częstości użycia konstrukcji na Ukrainie i w Ukrainie od początku 2022 roku w tekstach prasowych korpusu monitorującego Monco (frazeo.pl) udostępniony przez Radę Języka Polskiego.
Monitorując sytuację konfliktu językowego, RJP postanowiła włączyć się w dyskusję i wydała własną opinię w tej sprawie. Poniżej załączamy fragmenty tego oświadczenia.
„Zwyczaj językowy preferujący przyimki na i do w odniesieniu do nazw niektórych bezpośrednich i pośrednich sąsiadów Polski ukształtował się bardzo dawno, kiedy zupełnie inne były granice państw oraz poczucie wspólnoty państwowej czy dynastycznej. Stanowi on relikt dawnej rzeczywistości, nie jest zaś przejawem kwestionowania suwerenności Ukrainy, Litwy, Łotwy, Białorusi, Słowacji ani Węgier (z nazwami tych państw łączymy zwyczajowo przyimek na). Jednak niezależnie od faktycznych przyczyn jakiegoś zwyczaju językowego ważne jest, jak odbierają go ludzie, których on dotyczy.
(…)
W wypadku Ukrainy jest jeszcze więcej językowych argumentów za konstrukcjami w Ukrainie / do Ukrainy. Oficjalna nazwa tego państwa nie zawiera słowa republika ani innego – brzmi po prostu Ukraina. Nie możemy więc wybrać wersji bardziej oficjalnej i łączyć przyimka w ze słowem republika, tak jak to robimy z nazwami innych państw (por. oficjalne: w Republice Białorusi/Republice Litewskiej), gdyż taka wersja nie istnieje.
Biorąc pod uwagę szczególną sytuację i szczególne odczucia naszych ukraińskich przyjaciół, którzy wyrażenia na Ukrainie, na Ukrainę często odbierają jako przejaw traktowania ich państwa jako niesuwerennego, Rada Języka Polskiego zachęca do szerokiego stosowania składni w Ukrainie i do Ukrainy i nie uznaje składni z na za jedyną poprawną (jak można przeczytać w drukowanych wydawnictwach poprawnościowych)”.
Rada poza wydaniem zalecenia w swoim oświadczeniu wystosowała do ukraińskich obywateli także prośbę o zrozumienie i uszanowanie polskich zwyczajów językowych, gdyż nie mają one na celu lekceważenia naszych wschodnich sąsiadów.
/GGO/
Źródło: https://rjp.pan.pl/