Wybitny portrecista holenderskiego złotego wieku. Frans Hals

Mimo, że był jednym z najbardziej utalentowanych portrecistów malarstwa europejskiego, nie jest znany tak bardzo jak inni malarze barokowych Niderlandów. Uważa się go jednak za najważniejszą postać malarstwa holenderskiego, zaraz obok Vermeera i Rembrandta. Kim był, co tworzył i dlaczego warto znać jego twórczość?

 

Kopia autoportretu Fransa Halsa, 1582-1666

 

Frans Hals urodził się około 1583 roku jako syn tkacza i handlarza sukien w Antwerpii. We wczesnej młodości jego rodzina wyemigrowała do Haarlemu, gdzie mieszkał przez większą część swojego dorosłego życia. Należał tam do artystycznej organizacji – gildii świętego Łukasza. Hals już za życia zyskał sławę. Jako uznany artysta posiadł też uczniów, którym przekazywał tajniki sztuki malarskiej. 

Artystę cechuje luźny i żywy styl, wyróżniający go na tle współczesnych mu malarzy. Obrazy Halsa są dynamiczne i realistyczne w przedstawianiu emocji i ruchów postaci. Malarz znalazł naśladowców jeszcze 200 lat później wśród impresjonistów. Sam Van Gogh był zachwycony sztuką malarską Halsa.

„Podziwiałem szczególnie ręce Halsa, ręce, które żyły, ale nie były„ skończone ”, w tym sensie, w jakim chce się teraz na siłę oddać słowo„ koniec ”. A także głowy, oczy, nos, usta, wykonane od pierwszych pociągnięć pędzla, bez żadnych zmian. Maluj wszystko naraz, jak najwięcej, wszystko naraz! Co za przyjemność zobaczyć takiego Fransa Halsa! „

– Vincent van Gogh

 

Frans Hals, Błazen grający na lutni, ok. 1623

 

Na płótnach artysty dominowały portrety. Częstokroć postaci na nich przedstawiane pojawiały się na ciemnym tle i posiadały pewien przedmiot – czaszkę, książkę, wachlarz i inne, podkreślające klimat czy też wyrażające pewną symbolikę. Oprócz portretów indywidualnych, malował także portrety zbiorowe – wojskowe, rodzinne, przedstawiające regentów. 

 

Frans Hals, Portret oficerów kompanii kuszników pod wodzą kapitana Reyniera Reaela i porucznika Michielszoona Blaeuwa, tzw. Chuda kompania, 1633-37

 

Ten wybitny portrecista XVII wieku bardzo często w swej twórczości zacierał granice między portretem a zwykłymi scenami z życia. Najsłynniejszym przykładem tego jest obraz zatytułowany „Malle Babbe”, datowany na różne lata w okresie 1628‑1640. Malle Babbe to prawdopodobnie pseudonim kobiety, która rzeczywiście istniała. Znana była czarownica z Harlemu o tym imieniu, postać barwna i rozpoznawalna.

Malle Babbe w ręku trzyma kufel piwa, a jej wyraz twarzy jest dynamiczny i żywiołowy. Na ramieniu przedstawionej śmiejącej się kobiety siedzi sowa. Mimo, że ptak ten zazwyczaj symbolizuje mądrość, w średniowieczu niekiedy oznaczał także głupotę, szaleństwo czy też alkoholizm. Dobrze to widać na przykładach niderlandzkich przysłów: Elk meent zijn nil een valk te zijn („Każdy bierze swoją sowę za sokoła”), co oznacza, iż każdy swą głupotę uważa za mądrość albo Hij is zoo beschonken als een uil („Jest pijany jak sowa”). Ponadto sowa – jako ptak nocny – odnosiła się do sił nieczystych.

 

Frans Hals, Malle Babbe (Hille Babbe, Portret starej czarownicy z Haarlemu), 1628-1640

 

Scena ukazana jest w ruchu i  namalowana dynamicznymi pociągnięciami pędzla. Rzadko w malarstwie występuje taka swoboda w przedstawieniu jak na tym portrecie. Nieznana pozostaje odpowiedź na pytanie, w jakich okolicznościach i dlaczego obraz powstał. Mało prawdopodobnym jest, by czarownica z Haarlemu mogła pozować artyście. Mimo tego z jego warsztatu wyszło kilka jej portretów. 

 

Frans Hals, Malle Babbe (detal), 1628-1640

 

Historia życia artysty niestety nie kończy się najlepiej. Na cztery lata przed śmiercią popadł w biedę. Nie miał już wielu zamówień, więc władze miasta zaczęły wypłacać mu skromną rentę. Swoje ostatnie dni spędził w domu starców jako bankrut i w charakterze zapłaty za możliwość dokonania swego żywota w tym przybytku namalował portret zbiorowy opiekunek tego domu starców.

 

Frans Hals, Portret regentek domu staruszek w Haarlemie, 1664

 

Obraz, zwany jest “symfonią czerni i bieli”. Każda z przedstawionych kobiet wyraża swoją mimiką odmienne emocje oraz usposobienie. Kolorystyka jest ascetyczna – jedynym, co ją przełamuje, są delikatne rumieńce na policzkach opiekunek. Na ścianie widnieje melancholijny pejzaż w odcieniach brązu, dopełniający nastrój dzieła.

Obraz ten stał się inspiracją dla Jacka Kaczmarskiego, wybitnego polskiego poety, który napisał utwór “Portret zbiorowy we wnętrzu – Dom Opieki”, będący ekfrazą do płótna Halsa. Oznacza to, że wiersz opisuje i rozwija scenę przedstawioną na obrazie przez malarza. Jest to jedno z trzech nawiązań pisarza do twórczości Holendra, zaraz obok tekstów “Portret zbiorowy w zabytkowym wnętrzu” oraz “Trzy portrety”. 

 

Surowo na nas patrzą szafarki dni ostatnich
W milczeniu oskarżają, żeśmy się zestarzeli.
Zmieniają prześcieradła – wyrodne nasze matki
Nienawidzące dzieci w wykrochmalonej bieli
Jak one – pomarszczonych na tle poduszek gładkim.

Przynoszą nam posiłek, jak dar na zmarnowanie
Te kury obrażone na jajko – że zepsute,
I zaciskają usta, gdy słyszą ust mlaskanie,
Jakby musiały połknąć coś przez nas już przeżute,
Skarane miłosierdziem za dawne grzechy panien.

 

Jacek Kaczmarski
Portret zbiorowy we wnętrzu – Dom Opieki (fragment)
1991

 

 

źródła:
https://pl.frwiki.wiki/wiki/Frans_Hals,
https://www.holandia.pl/pl/frans-hals/105/,
https://www.wiatrak.nl/9784/frans-hals,
https://zpe.gov.pl/a/portrety-fransa-halsa/DKzr6vpYv.

Więcej od autora

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Zobacz także

Najnowsze

PILNE! Wybuch w Warszawie. Są zabici!

Jak informuje Polska Agencja Prasowa (PSP) w Warszawie na Tarchominie doszło do  wybuchu. Zdarzenie miało miejsce na terenie posesji należącej do jednej z firm....

Stres. Jak się nie dać?

Zbliża się koniec lata, a wraz z nim jesienny spadek nastroju. To właśnie o tej porze najmocniej dopada nas stres. Jak nie dać się...

Najpopularniejszy geopolityki w Polsce z problemami? Bartosiak podejrzany o plagiat

Ostatnie dni przyniosły niemałe zamieszanie w świecie polskiej geopolityki. W przestrzeni medialnej zaczęły pojawiać się informacje o zebraniu Komisji Etyki Rady Naukowej Instytutu Studiów...

Węgiel szczerze nt. młodych artystów. Niczego nie ukrywa (WIDEO)

W najnowszym wywiadzie Roksana Węgiel zdecydowała się wypowiedzieć na temat innych młodych artystów. W swojej wypowiedzi nie ukrywała niczego. Zobacz, co o nich sądzi.  Roksana...

Derpieński złożyła zaskakującą propozycje stacji telewizyjnej

Caroline Derpieński jest teraz na ustach wszystkich. Tym razem zdecydowała się na pewien zaskakujący krok. Zobacz, jak zwróciła się do znanej telewizji.  Caroline Derpieński znają...

Messi i Ronaldo są zagrożeni? Tyle trzeba zapłacić za post na Instagramie najpiękniejszej piłkarce świata

Piłka nożna kobiet staje się coraz popularniejsza. W ślad za tym idą także pieniądze. Jeszcze nie takie jak w przypadku mężczyzn, ale coraz większe....

To co dziś umieścisz w sieci, wpłynie na Twoją przyszłość

W obliczu wszechobecnej technologii i powszechności internetu, młodzi ludzie mają unikalną szansę kształtowania swojej przyszłości już od najmłodszych lat. To, czym dzielimy się w...

Znamy tegorocznych laureatów Złotych Lwów!

Jak od blisko czterech dekad Gdynia na kilka dni stała się polską stolicą kinematografii. To właśnie w słynnym nadmorskim mieście odbył się 48. Festiwal...